W samym sercu Dąbrowy Górniczej istnieje miejsce, gdzie nowoczesność łączy się z historią. Pałac Kultury Zagłębia uznawany za ikonę socrealizmu lat 50. XX wieku, stanowi symbol miasta, skrywając w sobie fascynujące akcenty greckiej sztuki.

Grecja – kolebka cywilizacji zachodniej, miejsce narodzin obecnej kultury, sztuki i filozofii, która niewątpliwie inspirowała Zbigniewa Rzepeckiego – autora projektu Pałacu Kultury Zagłębia – do stworzenia socrealistycznych przestrzeni, tak daleko odbiegających od „typowego” socrealizmu. Polski architekt czerpał nie tylko z greckich wzorów, ale także z greckiej mitologii.

Przypominające greckie amfory kamienne balustrady w pałacowych holach, marmurowe filary, wysokie sufity, inspirowane stylem korynckim kolumny tarasu czy charakterystyczna palmeta, czyli dekoracyjne zdobienie w kształcie liścia palmy, znajdujące się u korony pałacu – to tylko część z antycznych motywów architektonicznych zastosowanych w przy projektowaniu Pałacu Kultury Zagłębia.

Wnętrza dąbrowskiego pałacu to nie tyko Sala Teatralna z główną sceną, Kino Kadr, kawiarnia czy pałacowa galeria sztuki. To także reprezentacyjne sale, do których można zaliczyć trzy Sale Agora, Salę Ślubów, Sale Konferencyjne oraz Salę Kameralną im. Michała Spisaka. Każda z nich ozdobiona jest odmiennymi sztukateriami, przedstawiającymi różne motywy ze świata fauny i flory. Przykładowo w Sali Ślubów znajdziemy sufity z jaszczurkami i motywami florystycznymi, a w Sali Konferencyjnej zdobienia art déco zamknięte w suficie i dębowych boazeriach.

Starożytne akcenty architektoniczne wyraźnie podkreślone są w sali Agora Mała, która nawiązuje do kultury greckiej również z nazwy, gdyż Agora była w dawnej Grecji miejscem spotkań społeczności, placem na którym omawiano najważniejsze dla mieszkańców sprawy. Ściany w kompleksie sal Agora zdobią ręcznie malowane, ceramiczne kafle, czyli wywodząca się z Włoszech majolika. Jednak w Agorze Małej ważniejsze jest to, co ponad naszymi głowami. Zadzierając wzrok do góry zobaczymy trzynaście heksagonów z motywami winogron i liści. To unikatowe zdobienia, autorstwa Zbigniewa Rzepeckiego, między którymi znajdziemy pierwsze z mitycznych stworzeń – węże morskie, przedzielone trójzębem Posejdona, greckiego boga mórz. Stworzenia te można podziwiać również w sztukateriach holu, na drugim piętrze Pałacu Kultury Zagłębia.

Spacerując korytarzami PKZ, możemy natknąć się na największe z pałacowych zdobień tzw. „Wielką rozetę”, na którą składają się ciągłe ornamenty roślinne zwane „kimationami” oraz wizerunki fantastycznych stworzeń. Tutaj wspomniane węże morskie sąsiadują z kolejną mityczną bestią – Chimerą. Chimera z głową lwa, tułowiem kozła i ogonem węża przyozdabia hol drugiego piętra. W Starożytnej Grecji symbolizowała burzę oraz wszelkie niebezpieczeństwa na Ziemi. Piętro niżej możemy dostrzec hybrydę kozła i lwa, prawdopodobnie inspirowaną postacią satyrów, towarzyszących orszakowi Dionizosa.

Także wywodzący się ze starożytnej Grecji wierzchowiec Posejdona – Hippokamp ozdabia sufit małej Sali Konferencyjnej. Hippokamp to nic innego jak pół koń, pół ryba z parą końskich nóg. Usidlony przez samego boga, świadczył o bogactwie i prestiżu.

Oryginalność zastosowanych ornamentów wpływa na eklektyczny charakter budynku, który wg. Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie jest idealnym przykładem tzw. „Socrealizmu magicznego”. Miłośników mitologii i sztuki zapraszamy do podążania szlakiem fantastycznych stworzeń i bajkowych roślin na terenie Pałacu Kultury Zagłębia.

Tekst: Daniela Gęgotek
Redakcja: Olaf Otwinowski
Fot. Marek Wesołowski, Karolina Pazera